Chemia konserwatorska jako gałąź chemii powoli znajduje swoje miejsce wśród innych chemicznych specjalności.
W dziedzinie chemii konserwatorskiej prowadzone przez nas badania skupiają się wokół zagadnień związanych z degradacją materiałów i sposobami ich zapobiegania, a także wokół opracowywania nowoczesnych technik analiz fizykochemicznych materiałów stosowanych w obiektach muzealnych (malarstwo, druki). Zespół specjalizuje się w badaniach degradacji polimerów naturalnych (celuloza, białka) i barwników. Rozwijane są szczególnie metody badawcze dostosowane do badań mechanizmów reakcji oraz nieinwazyjne lub mikroinwazyjne techniki analiz dzieł sztuki w oparciu o spektroskopię w podczerwieni i fotoakustyczną detekcję sygnału, spektrofotometrię w świetle widzialnym, fluorescencję rentgenowską, chromatografię żelową i gazową.
Degradacja polimerów naturalnych
Od wielu lat specjalizujemy się w badaniu procesu degradacji polimerów naturalnych
Nieniszczące metody analizy
Rozwijamy metodykę pomiarów nieniszczących dla zastosowań w chemii konserwatorskiej
Popularyzacja analizy chemicznej wśród konserwatorów
Swoimi działaniami aktywnie propagujemy tematykę badawczą i metody analizy dzieł sztuki
Współpraca z jednostkami kultury
Otwarci na współpracę prężnie działamy realizując nowe projekty badawcze z jednostkami kultury
Zespół współpracuje z szeregiem instytucji kultury w Polsce i na świecie, a wśród nich z:
- Biblioteką Jagiellońską,
- Muzeum Narodowym w Krakowie (Laboratorium Analiz Nieniszczących i Badań Obiektów Zabytkowych),
- Zamkiem Królewskim na Wawelu,
- Akademią Sztuk Pięknych w Krakowie,
- Centralnym Laboratorium Konserwacji Archiwaliów.
Prace badawcze przy różnych projektach prowadziliśmy m.in. we współpracy z Instytutem Katalizy PAN, jednostkami UJ – Wydziałem Fizyki oraz Instytutem Nauk o Środowisku UJ.
Projekty badawcze (wybrane) realizowane przez nas w ramach szeroko pojętej chemii konserwatorskiej:
Publikacje naukowe i książki dotyczące opracowywanych w Zespole tematów badawczych z zakresu chemii konserwatorskiej zostały zebrane w dziale Publikacje.
Początki chemii konserwatorskiej na Wydziale Chemii UJ
Badania w obszarze chemii konserwatorskiej w naszym zespole zainicjowane zostały przez przez jego wcześniejszego kierownika, prof. Andrzeja Barańskiego, w ramach rozpoczętego i realizowanego przez zespół Wieloletniego Programu Rządowego „Kwaśny Papier”. Program ten zaowocował m.in. powstaniem przy Bibliotece Jagiellońskiej pierwszego w Polsce centrum masowej konserwacji druków – Kliniki Papieru. Program umożliwił również uzyskanie pierwszego wyposażenia dla powstałej w związku z jego realizacją Pracowni Badań nad Trwałością i Degradacją Papieru na Wydziale Chemii UJ.
Historia chemii konserwatorskiej
Chemia konserwatorska wyewoluowała z problematyki Preservation Science – nauki o konserwacji i zabezpieczaniu nośników informacji. Preservation Science jest częścią inżynierii materiałowej – dyscypliny z pogranicza nauk ścisłych, technicznych, humanistycznych i nawet biologicznych. Główne problemy których dotykała opisali H.J.Porck i R.Teygeler jako:
- przyczyny i przebieg degradacji nośników informacji,
- aktywne przeciwdziałanie degradacji realizowane przez operacje technologiczne i konserwatorskie,
- pasywne przeciwdziałanie degradacji, tj. wybór optymalnych warunków przechowywania nośników.
W Polsce upowszechnia się termin chemia konserwatorska, który dotyczy szerszego obszaru zagadnień, w szczególności obejmuje również identyfikację materiałów użytych do wytworzenia badanego obiektu (co jest szczególnie ważne przy podejmowaniu decyzji dotyczących konserwacji oraz przy autentyfikacji obiektu).
Aktualna tematyka badań w tej dziedzinie
Obecnie realizowane projekty realizowane w Zespole dotyczą badań nad modyfikacją i opracowaniem metod wytwarzania nanowłókien i funkcjonalizacji ich powierzchni.
Kontakt: dr Dominika Pawcenis
Oferta współpracy
Poszukujesz specjalistów do przeprowadzanie badań związanych z chemią konserwatorską bądź potrzebujesz konsultacji w prowadzeniu badań metodami nieniszczącymi? Napisz do nas!